Αλλάζει το ψάρεμα,

Αυστηρότερα μέτρα για την αύξηση των ιχθυοαποθεμάτων

5 Φεβρουαρίου ψηφίζεται νέος κανονισμός για ολόκληρη την Ευρώπη,

MΕ ΑΦΟΡΜH την συγκέντρωση στην αίθουσα του ΑΡΧΙΛΟΧΟΥ την προηγούµενη Κυριακή 20/1 που αφορούσε πρωτοβουλία συζήτησης για τα προβλήµατα του τοµέα της αλιείας στα νησιά µας, η εφηµερίδα µας αναζήτησε το πλαίσιο των αλλαγών που γίνονται αυτή την εποχή στην Ευρώπη και οι οποίες θα εφαρµοστούν και στην χώρα µας πολύ σύντοµα.
Για την ακρίβεια, στις 5 Φεβρουαρίου αναµένεται να εγκριθεί στο Ευρωκοινοβούλιο ο νέος κανονισµός για τον κλάδο της αλιείας. Στο κείµενο που ακολουθεί οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να διαβάσουν λεπτοµέρειες για τις αλλαγές, όπως τις δίνουν οι αρµόδιες υπηρεσίες του Ευρωκοινοβουλίου.


Η νέα πολιτική
στην αλιεία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει µια φιλόδοξη µεταρρύθµιση της Κοι¬νής Αλιευτικής Πολιτικής. Τον Ιούλιο του 2011 παρουσιάστηκε µια σειρά προτάσεων για τη βελτίωση της διαχείρισης της ευρωπαϊκής αλιείας. Η µεταρρύθµιση αυτή στοχεύει στην δηµιουργία των κατάλληλων προϋποθέσεων για µια βιώσιµη αλιεία. Επιδιώκει ένα καλύτερο µέλλον τόσο για τους αλιείς όσο και για τα ιχθυο-αποθέµατα και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η βιώσιµη αλιεία µπορεί να προσφέρει υψηλής ποιότητας, υγιεινά προϊόντα διατροφής, βιώσιµα θαλάσσια οικο- συστήµατα, ελκυστικές και ασφαλέστερες θέσεις εργασίας σε επικερδείς κλάδους και ακµάζουσες παράκτιες κοινότητες.
Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑλΠ) αναθεωρήθηκε για τελευταία φορά το 2002. Έκτοτε, έχει πραγµατοποιηθεί πρόοδος στην ανάπτυξη των πολυετών σχεδίων διαχείρισης των ιχθυαποθεµάτων. Έτσι, ορισµένα αποθέµατα έχουν επανέλθει σε βιώσιµα επίπεδα. Τα ενδιαφερόµενα µέρη έχουν εµπλακεί στενά στην ανάπτυξη πολιτικής και το καθεστώς ελέγχου έχει βελτιωθεί. Ορισµένες επιδοτήσεις στον αλιευτικό στόλο, οι οποίες ήταν αναποτελεσµατικές και αντιπαραγωγικές έχουν καταργηθεί. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ενισχύσει τη συνεργασία της µε τρίτες χώρες. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη δουλειά.

H ΜΕΤΑΡΡYΘΜΙΣΗ επιδιώκει να ολοκληρώσει το έργο που ξεκίνησε πριν από 10 χρόνια κινούµενη προς τρεις κατευθύνσεις: α) τη µεγιστοποίηση της βιώσιµης εκµετάλλευσης των ιχθυαποθεµάτων µε παράλληλη µείωση του αντίκτυπου στους αλιευτικούς πόρους και στο περιβάλλον, β) την παροχή προϋποθέσεων για ισχυρές, βιώσιµες, ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και γ) την αναγνώριση και προαγωγή του καίριου ρόλου του αλιευτικού κλάδου στις παράκτιες περιοχές.
Για να γίνει το όραµα αυτό πραγµατικότητα, η µεταρρύθµιση προτείνει:


Βιώσιμη αλιεία

Για να διατηρηθεί το µέγεθος του ιχθυοπληθυσµού στα µέγιστα δυνατά επίπεδα παραγωγικότητας,
1) η αλιεία θα επιτρέπεται µόνο στον βαθµό που θα διασφαλίζεται ότι θα είναι δυνατή κάθε χρόνο η µέγιστη δυνατή συγκοµιδή αλιευµάτων. Το επιθυµητό επίπεδο ονοµάζεται Μέγιστη Βιώσιµη Απόδοση (εν συντοµία ΜΒΑ). Πολυετή σχέδια διαχείρισης θα καταρτιστούν για όλα τα αποθέµατα βάσει των επιστηµονικών δεδοµένων.
2) Θα απαγορευθούν επίσης οι απορρίψεις ανεπιθύµητων αλιευµάτων. Μέσω επιλεκτικών αλιευτικών εργαλείων και άλλων µέτρων, τα ανεπιθύµητα αλιεύµατα θα µειωθούν και θα ελαχιστοποιηθούν. Για να διασφαλισθεί ότι θα σταµατήσουν οι απορρίψεις, οι αλιείς θα υποχρεούνται µε την πάροδο του χρόνου να εκφορτώνουν στην στεριά όλα τα αλιεύµατα, ακόµη και τα ανεπιθύµητα.


Προσαρμογή της
ικανότητας και βελτίωση
της αποδοτικότητας
του στόλου

3) Επίσης, εισάγονται οι µεταβιβάσιµες αλιευτικές παραχωρήσεις – ένα νέο σύστηµα για τη κατανοµή αλιευτικών δυνατοτήτων. Οι παραχωρήσεις αυτές θα µπορούν να µεταβιβάζονται µεταξύ των αλιέων, για να βοηθηθεί η βελτίωση της αποδοτικότητας του στόλου και της κερδοφορίας και η εξισορρόπηση της ικανότητας του στόλου και των διαθέσιµων ευκαιριών αλίευσης. Σκάφη αλιείας µικρής κλίµακας µπορούν να εξαιρεθούν από το σύστηµα. Επίσης, οι αλιείς θα µπορούν να γίνονται αποδέκτες ειδικής υποστήριξης από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Θάλασσας και Αλιείας – το νέο χρηµατοδοτικό µέσο της ΚΑλΠ – για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους µε περισσότερο βιώσιµο τρόπο.

Αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων σε επίπεδο περιφερειών και
εμπλοκή των
ενδιαφερόμενων μερών

4) Η µεταρρύθµιση προτείνει ένα µοντέλο διακυβέρνησης αποκεντρωµένο στις περιφέρειες. Τα κράτη µέλη της ΕΕ µαζί µε τα ενδιαφερόµενα µέρη σε µια θαλάσσια περιοχή θα συνεργάζονται πάνω στους λεπτοµερείς κανόνες και τα µέτρα διαχείρισης για τα πολυετή σχέδια τα οποία υιοθετήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο. Η αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων σε επίπεδο περιφερειών ανταποκρίνεται στην έκκληση για περισσότερες διαβουλεύσεις µε τα ενδιαφερόµενα µέρη και καλύτερη προσαρµογή των µέτρων στην περιφερειακή πραγµατικότητα των διαφορετικών τύπων αλιείας.


Τα στατιστικά
και θέσεις εργασίας

Απώτερος στόχος αυτής της µεταρρύθµισης είναι να διασφαλίσει την βιώσιµη εκµετάλλευση και µε αυτόν τον τρόπο, την οικονοµική ευµάρεια για τον αλιευτικό κλάδο. Ο τερµατισµός της υπεραλίευσης και η επιστροφή των αποθεµάτων στα επίπεδα που µπορούν να µας παράσχουν τα µέγιστα βιώσιµα επίπεδα αλιευτικής συγκοµιδής υπόσχονται ένα βιώσιµο µέλλον.
Τα στοιχεία από χώρες οι οποίες έχουν εφαρµόσει ανάλογες πολιτικές συνηγορούν υπέρ αυτής της προσέγγισης.

Για παράδειγµα:

α) στις Ηνωµένες Πολιτείες, όπου µόνον το 21 % των αποθεµάτων υπεραλιεύεται,
β) η αλιευτική βιοµηχανία αποτιµάται σε 183 δισ. δολάρια (150 δισ. Ευρώ) και εξασφαλίζει 1,5 εκατοµµύριο θέσεις εργασίας.
γ) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπεραλιεύεται αυτή τη στιγµή το 47 % των αποθεµάτων του Ατλαντικού και το 80 % αυτών της Μεσογείου. Ενώ τα αλιεύµατα είναι κατά 20 % υψηλότερα σε όγκο από αυτά των Ηνωµένων Πολιτειών, η αλιεία αποφέρει σήµερα κέρδη µόνον 35,6 δισ. ευρώ και εξασφαλίζει 310 000 θέσεις εργασίας (από τις οποίες 138 500 στον κλάδο αλίευσης).



Γιατί αυτό το χάσµα;

Όταν τα αποθέµατα αφθονούν, η αλιεία καθίσταται πιο κερδοφόρα. χρειάζονται λιγότερες αλιεύσεις για να γεµίσουν τα αµπάρια των πλοίων, λιγότερα καύσιµα να καταναλωθούν, τα ψάρια είναι µεγαλύτερα, η διαλογή γίνεται ταχύτερα και οι τιµές πώλησης είναι υψηλότερες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι η µετάβαση όλων των αποθεµάτων στη µέγιστη βιώσιµη απόδοση µπορεί να οδηγήσει σε µια αύξηση της τάξης του 20 % της αλιευτικής συγκοµιδής έως το 2020. Η επαναφορά και η διατήρηση των ιχθυαποθεµάτων σε βιώσιµα επίπεδα µπορεί να αποφέρει ουσιώδη µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα κοινωνικοοικονοµικά οφέλη. Το 2011, 33 είδη ιχθυαποθεµάτων υπολογίστηκε ότι αλιεύτηκαν σε επίπεδα ΜΒΑ στην ΕΕ. Η ΕΕ είχε ακολούθως τη δυνατότητα να αυξήσει τα συνολικά επιτρεπόµενα αλιεύµατα (εν συντοµία TAC – Total Allowable Catches) για κάποια από αυτά τα ιχθυοαποθέµατα για το 2012. Το αποτέλεσµα ήταν να κερδίσουν οι αλιείς 135 εκατοµµύρια ευρώ περισσότερα. Το εισόδηµα των αλιέων µπορεί να αυξηθεί έως 24 % και οι µισθοί των πληρωµάτων έως 25 % µέχρι το 2022, εφόσον επιτευχθούν τα επίπεδα ΜΒΑ για όλα τα ιχθυοαποθέµατα. Ακόµη, έως και 37 000 επιπλέον θέσεις εργασίας µπορούν να δηµιουργηθούν στον αλιευτικό κλάδο (αύξηση έως 30 %) µέχρι το 2022.


Μετάβαση

Για να επιτευχθεί γενική βελτίωση της κατάστασης των ιχθυοαποθεµάτων απαιτείται δράση προς την κατεύθυνση της Μέγιστης Βιώσιµης Απόδοσης. Σε αρκετές περιπτώσεις µια δύσκολη µεταβατική περίοδος µπορεί να είναι βραχυπρόθεσµα αναπόφευκτη, πριν τα αποθέµατα αρχίσουν να αυξάνονται ξανά.
Πόσο θα διαρκέσει αυτή η µετάβαση; Τα πράγµατα έχουν εξελιχθεί θετικά τα τελευταία χρόνια. Η κατάσταση των αποθεµάτων έχει βελτιωθεί, χάρη στις προσπάθειες που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη εδώ και αρκετά χρόνια, ειδικότερα ως αποτέλεσµα της ευθυγράµµισης των αλιευτικών δυνατοτήτων µε τις επιστηµονικές γνωµοδοτήσεις.


Προοπτικές

Η µεταρρύθµιση περιέχει µια ευρεία κλίµακα προτάσεων:
- την προώθηση της υδατοκαλλιέργειας,
- τον εκσυγχρονισµό της πολιτικής αγοράς και εµπορίας των ψαριών,
- την βελτιωµένη πληροφόρηση για τον καταναλωτή.
Η Επιτροπή προτείνει επίσης µεγαλύτερη συνεισφορά της ΕΕ στη βιώσιµη αλιεία σε παγκόσµιο επίπεδο. Οι νοµοθετικές προτάσεις συζητούνται επί του παρόντος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο Υπουργών, τα οποία θα πρέπει να λάβουν αποφάσεις από κοινού.


Το  μέλλον

Η υπεριαλίευση των ιχθυαποθέµατων και η µείωση των εισοδηµάτων στον αλιευτικό κλάδο απειλούν τη βιωσιµότητα των αλιευτικών κοινο¬τήτων σε όλη την ΕΕ. Πολλές µικρές παράκτιες πόλεις και χωριά, νησιά και περιοχές µε σηµαντική αλιευτική παράδοση αντιµετωπίζουν τον υπαρκτό κίνδυνο της απώλειας µιας ουσιαστικής οικονοµικής και κοινωνικοπολιτιστικής δραστηριότητας. Η µεταρρύθµιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής επιδιώκει την δηµιουργία ενός πλαισίου υποστή¬ριξης των αλιευτικών κοινοτήτων, µε το οποίο θα προσφέρονται τα κατάλληλα µέσα για να πάρουν το µέλλον τους στα χέρια τους.


Προκλήσεις

Η οικονοµική κατάσταση του αλιευτικού κλάδου γίνεται ολοένα και πιο εύθραυστη, καθώς προσπαθούν να διαχειριστούν αλιευτικούς πόρους που υφίστανται υπερεκµετάλλευση και ταυτόχρονα αντιµετωπίζουν αυξανόµενες δαπάνες. Ωστόσο, ο αλιευτικός κλάδος παραµένει µια κύρια πηγή θέσεων εργασίας, ειδικότερα σε περιοχές όπου είναι περιορισµένες άλλες ευκαιρίες απασχόλησης. Οι τοπικές αλιευτικές κοινότητες παίζουν επίσης ένα σηµαντικό ρόλο στην προσφορά φρέσκου ψαριού και θαλασσινών στους καταναλωτές της ΕΕ µε ελάχιστο αποτύπωµα άνθρακα. Η αλιεία, ουσιαστικά, αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα της ταυτότητας πολλών παράκτιων κοινοτήτων αλλά και κοινοτήτων της ενδοχώρας σε όλη την Ευρώπη.


Δυσκολίες

Οι αλιευτικές κοινότητες πασχίζουν να διατηρήσουν τη βιωσιµότητα τους. Ο τοµέας της αλιείας στην τρέχουσα µορφή του δεν µπορεί πλέον από µόνος του να συντηρήσει ολόκληρες κοινότητες και υπάρχει επείγουσα ανάγκη για νέες λύσεις οι οποίες θα δώσουν τη δυνατότητα στους φορείς της αλιείας να διατηρήσουν την παρουσία και το δυναµισµό τους σε περιοχές όπου διαδραµάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο για αιώνες.


Απάντηση

Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν ως στόχο να εξοπλίσουν τις τοπικές αλιευτικές κοινότητες µε ένα ευέλικτο εργαλείο το οποίο θα τους επιτρέπει να χαράξουν το δικό τους µέλλον, έτσι ώστε να είναι σε θέση να απαντήσουν στις ιδιαίτερες προκλήσεις τις οποίες αντιµετωπίζουν. Εντός του καθιερωµένου από την Κοινή Αλιευτική Πολιτική πλαισίου πολιτικής, οι αλιευτικές κοινότητες θα έχουν τη δυνατότητα να διαµορφώσουν και να εφαρµόσουν τα δικά τους αναπτυξιακά σχέδια, οικοδοµώντας πάνω σε τοπικά πλεονεκτήµατα και ευκαιρίες.


Πώς λειτουργεί

Από το 2007 τοπικοί ενδιαφερόµενοι παράγοντες στις εξαρτώµενες από την αλιεία περιοχές συνιστούν αυτό που είναι γνωστό ως «Οµάδες Τοπικής Δράσης της Αλιείας» - περισσότερο γνωστές µε το ακρωνύµιο, FLAG. Οι FLAG πρέπει να περιλαµβάνουν αντιπροσώπους από τον αλιευτικό τοµέα, από οργανισµούς του ιδιωτικού και δηµοσίου τοµέα και της κοινωνίας των πολιτών: κυβέρνηση, επαγγελµατικές ενώσεις, επιχειρηµατίες, ΜΚΟ, πανεπιστήµια κ.λπ. Δηµιουργώντας συνδέσµους µεταξύ αυτών των διαφορετικών ενδιαφερόµενων µερών και τοµέων, οι FLAG βοηθούν στο άνοιγµα νέων ευκαιριών οικοδόµησης ενός βιώσιµου µέλλοντος για τις αλιευτικές κοινότητες. Οι FLAG υποστηρίζονται από το χρηµατοοικονοµικό µέσο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής [από το 2014 αυτό θα ονοµάζεται Ευρωπαϊκό Ταµείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ)] για να αναπτύξουν και εφαρµόσουν τοπικές αναπτυξιακές στρατηγικές, µε έργα που ανταποκρίνονται στις τοπικές ανάγκες και ευκαιρίες.
Από το 2014, οι FLAG θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να συνδυάζουν την υποστήριξη από διάφορα χρηµατοδοτούµενα από την ΕΕ προγράµµατα. Για παράδειγµα: πέραν του ΕΤΘΑ, µια FLAG θα έχει επίσης τη δυνατότητα να αναζητήσει πόρους από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο ή το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης για έργα σχετικά, για παράδειγµα, µε την επαγγελµατική κατάρτιση ή την ανάπτυξη της υποδοµής λιµένων.


Στόχος

Οι δραστηριότητες οι οποίες υποστηρίζονται από τις FLAG πρέπει να συµβάλουν στη βελτίωση της βιωσιµότητας των τοπικών οικονοµιών στις εξαρτώµενες από την αλιεία περιοχές. Περιλαµβάνουν ένα συνδυασµό υποστήριξης της τοπικής επιχειρηµατικότητας ή άλλων οικονοµικών δραστηριοτήτων µε την προστασία των πόρων και του περιβάλλοντος, για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των οικογενειών που κερδίζουν τα προς το ζην από την αλιεία, βοηθώντας τις αλιευτικές κοινότητες να προσαρµοστούν στις µακροπρόθεσµες αλλαγές οι οποίες τις επηρεάζουν.
Υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι εκπλήρωσης του στόχου αυτού:
1) Προσθέτοντας αξία στις αλιευτικές δραστηριότητες. Στόχος είναι η ανάπτυξη σχεδίων που βοηθούν στην αύξηση του τοπικού µερίσµατος κερδών από προϊόντα αλιείας, στη δηµιουργία θέσεων εργασίας και στην προώθηση της καινοτοµίας σε όλα τα στάδια των αλυσίδων τροφοδοσίας της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών. Οι αλιείς και οι οργανώσεις τους µπορούν να χρησιµοποιήσουν την τοπική τους γνώση ώστε να σχεδιάσουν και να εφαρµόσουν σχέδια που λαµβάνουν υπόψη τους µε τον καλύτερο τρόπο τις τοπικές συνθήκες. Οι πρωτοβουλίες απευθείας πώλησης (συνδέοντας µε άµεσο τρόπο τους παραγωγούς µε τους καταναλωτές), η ανάπτυξη νέων προϊόντων (που διατηρούν τοπικά την προστιθέµενη αξία), οι πρωτοβουλίες διατοµεακού µάρκετινγκ (για παράδειγµα, η συλλογική πώληση τοπικών προϊόντων αλιείας και αγροτικών προϊόντων µαζί) και η ανάπτυξη νέων τουριστικών πακέτων που βασίζονται στην τοπική αλιευτική κληρονοµία (όπως ο «pescaturismο», «τουρισµός αλιείας») είναι κάποιοι από τους τοµείς που ήδη γίνονται αντικείµενο εκµετάλλευσης από τοπικές αλιευτικές κοινότητες.
2) Διαφοροποιώντας την τοπική οικονοµία. Οι αλιευτικές κοινότητες διασφαλίζουν µια γέφυρα µεταξύ χερσαίων και βασιζόµενων στο νερό πόρων, πράγµα που µπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων οικονοµικών ευκαιριών. Οι ιδιαίτερες δεξιότητες και οι πόροι που διαθέτουν οι αλιευτικές κοινότητες αποτελούν πλεονεκτήµατα µε τα οποία µπορούν να επωφεληθούν από τις αναδυόµενες ευκαιρίες στον τοµέα της «Γαλάζιας Ανάπτυξης» και της βιώσιµης παράκτιας ανάπτυξης. Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές, οι θαλάσσιες µεταφορές και η περιβαλλοντική προστασία και παρακολούθηση είναι µόνον κάποιοι από τους τοµείς δραστηριότητας όπου οι αλιευτικές κοινότητες µπορούν να διαδραµατίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο.


Ιστορικό

Από το 2007, έχουν δηµιουργηθεί περισσότερες από 300 FLAG και τα σχέδια που υποστηρίζονται από αυτές έχουν λάβει περίπου 500 εκατοµµύρια ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας, δηλ. 13 % του προϋπολογισµού του ταµείου. Η επένδυση αυτή συµπληρώνεται από τη συγχρηµατοδότηση από τα κράτη µέλη ή τις περιφέρειες και τους ιδιώτες επιχειρηµατίες.


Προοπτικές

Με τη µεταρρύθµιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, µία από τις φιλοδοξίες της Επιτροπής είναι να ενδυναµώσει στην περίοδο 2014-2020 το ρόλο της προσέγγισης της τοπικής ανάπτυξης και να ενθαρρύνει τα κράτη µέλη να χρησιµοποιήσουν το νέο χρηµατοοικονοµικό µέσο, το ΕΤΘΑ, ώστε να υποστηρίξουν αποτελεσµατικά τις σχετικές δράσεις.


Δημιουργώντας νέες FLAG στην Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει δηµιουργήσει µέχρι τώρα οκτώ FLAG (Οµάδες Τοπικής Δράσης για την Αλιεία) και ετοιµάζει την δηµιουργία περισσότερων. Οι οµάδες FLAG χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 1) αυτές που βρίσκονται σε θαλάσσιες ζώνες γύρω από νησιά και 2) αυτές που βρίσκονται σε θαλάσσιες ζώνες παράκτιων περιοχών της ηπειρωτικής χώρας, όπου η αλιεία διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο στην τοπική οικονοµία. Οι ελληνικές FLAG βρίσκονται στη διαδικασία εκπόνησης των τοπικών τους στρατηγικών, έχοντας ήδη προκηρύξει προσκλήσεις για προτάσεις σχεδίων τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δηµόσιο τοµέα. Στόχος είναι η βελτιστοποίηση της χρήσης του προϋπολογισµού των 45 εκατοµµυρίων ευρώ που η Ελλάδα σχεδιάζει να αντλήσει από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας έως το 2015. Οι υπάρχουσες προς το παρόν FLAG καλύπτουν τις ακόλουθες περιοχές:
Καβάλα
Χαλκιδική
Θεσσαλονίκη
Νότια Ήπειρο – Αµβρακικό Κόλπο
Αιτωλία
Κυκλάδες
Δωδεκάνησα
Λέσβο


Προς την απαγόρευση της απόρριψης
των ανεπιθύμητων
αλιευμάτων

Ένας από τους κύριους στόχους της µεταρρύθµισης της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής είναι η εξάλειψη της πρακτικής των απορρίψεων ανεπιθύµητων ψαριών. Οι απορρίψεις σπαταλούν πολύτιµους πόρους και έχουν βλαβερό αντίκτυπο στη βιώσιµη εκµετάλλευση των ιχθυο- αποθεµάτων, στα θαλάσσια οικοσυστήµατα και στην οικονοµική βιωσιµότητα της αλιείας. Μπορούν επίσης να επηρεάσουν την συλλογή αξιόπιστων επιστηµονικών στοιχείων για την βιωσιµότητα των αλιευτικών αποθεµάτων, λόγω της µη καταγραφής σηµαντικών αλιευόµενων ποσοτήτων. Οι απορρίψεις δηµιουργούν µια αρνητική εικόνα για τον αλιευτικό κλάδο και λειτουργούν ενάντια στην αρχή της βιώσιµης διαχείρισης των πόρων. Έτσι, η απαγόρευση των απορρίψεων θα βελτιώσει τα πληροφοριακά δεδοµένα και στοιχεία σε σχέση µε την πραγµατική κατάσταση των ιχθυο-αποθεµάτων και θα συµβάλει ουσιαστικά στην προσπάθεια για βιωσιµότητα των ιχθυαποθεµάτων και κερδοφορία στην αλιεία.


Τι είναι οι απορρίψεις;

Οι αλιείς απορρίπτουν στη θάλασσα κάποια ανεπιθύµητα τα ψάρια από εκείνα που έχουν αλιεύσει. Τα περισσότερα από αυτά τα ψάρια είναι νεκρά µετά την επιστροφή τους στη θάλασσα. Οι απορρίψεις είναι κοινές στους περισσότερους τύπους αλιείας και µπορούν να αποτελέσουν σηµαντικό µέρος των συνολικών αλιευµάτων (από 10 % έως 60 %).
Οι αλιείς απορρίπτουν ψάρια για διαφορετικούς λόγους. Απορρίπτουν ψάρια τα οποία δεν έπρεπε να αλιεύσουν, επειδή δεν διαθέτουν ποσοστώσεις για αυτά. Αυτό συµβαίνει στους επονοµαζόµενους µεικτούς τύπους αλιείας όπου αρκετά είδη αλιεύονται µαζί στην ίδια ψαριά. Από τη στιγµή που ο αλιέας µείνει χωρίς ποσοστώσεις για ένα από τα είδη που αλιεύει, δεν του επιτρέπεται πλέον να πουλήσει τα επιπλέον αλιευµένα ψάρια. Εφόσον αποφασίσει να συνεχίσει να αλιεύει τα άλλα είδη, απορρίπτει συνήθως τα είδη για τα οποία δεν έχει πια ποσοστώσεις.
Οι αλιείς απορρίπτουν επίσης πίσω στη θάλασσα ψάρια τα οποία είναι πολύ µικρά και βάσει νόµου «κάτω από το απαιτούµενο µέγεθος» - τα αποκαλούµενα ιχθύδια τα οποία θα πρέπει πρώτα να έχουν αναπτυχθεί σε ενήλικα ψάρια. Εν τέλει, οι αλιείς απορρίπτουν αλιεύµατα επειδή δεν θέλουν ψάρια χαµηλής αξίας να καταλαµβάνουν χώρο στο σκάφος, ή επειδή δεν επιθυµούν ψάρια χαµηλής αξίας να καταλογίζονται στις περιορισµένες ποσοστώσεις.


Το μέγεθος
του προβλήματος

Οι απορρίψεις είναι σήµερα κοινή πρακτική για όλους σχεδόν τους τύπους αλιείας στην Ευρώπη, καθώς προς το παρόν δεν απαγορεύονται. Ωστόσο, οι απορρίψεις είναι αντίθετες µε υπεύθυνη διαχείριση της αλιείας.
Είναι δύσκολο να δοθούν ακριβείς συνολικές προβλέψεις για όλους τους ευρωπαϊκούς τύπους αλιείας. Μερικοί τύποι αλιείας της ΕΕ παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα απόρριψης, ενώ άλλοι παρουσιάζουν χαµηλότερα αλλά παρ’ όλα αυτά σηµαντικά επίπεδα. Βασιζόµενοι στα ευρήµατα µιας έρευνας η οποία πραγµατοποιήθηκε από τον Οργανισµό Τροφίµων και Γεωργίας των Ηνωµένων Εθνών (FAO), οι απορρίψεις στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική, υπολογίζονται σε 1,3 εκατοµµύρια τόνους ετησίως, απορρίψεις που προέρχονται στην πλειονότητά τους από τον αλιευτικό στόλο της ΕΕ.
Παραδείγµατα τύπων αλιείας µε υψηλές αναλογίες απορρίψεων (άνω του 40 %):
- αλιεία πλατύψαρων µε δοκότρατα για γλώσσα µε υψηλές απορρίψεις χωµατίδας (40-60 %)˙
- αλιεία καραβίδας (Nephrops norvegicus) µε τράτα σε όλο το βορειοανατολικό Ατλαντικό µε υψηλές απορρίψεις όχι µόνο του είδους στόχο, αλλά και παρεµπιπτόντων αλιευµάτων του είδους µπακαλιάρος εγκλεφίνος,
- νταούκι του Ατλαντικού, µπακαλιάρος µερλούκιος και γάδος (> 50 %)˙
- αλιεία µε δράγες για µεθύστρες στην Αδριατική µε αναφερόµενα ποσοστά απόρριψης άνω του 60 % για τα είδη στόχο.

Παραδείγµατα τύπων αλιείας µε χαµηλότερες αναλογίες απορρίψεων (κάτω του 10 %):
- αλιεία µε πελαγικές τράτες και σκάφη γρι-γρι στο Βορειοανατολικό Ατλαντικό και τη Μεσόγειο για είδη όπως το σκουµπρί, η ρέγγα, η σαρδέλα και ο γαύρος˙
- αλιεία µαύρου µπακαλιάρου µε τράτα στη Βόρεια Θάλασσα˙
- αλιεία γλώσσας µε µανωµένα δίκτυα και για µεικτά βενθοπελαγικά είδη µε παρόµοιο εξοπλισµό στη Μεσόγειο.


Προχωρώντας
στα επόμενα βήματα

Στις προτάσεις της για την αναθεωρηµένη Κοινή Αλιευτική Πολιτική η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συστήνει µια νέα προσέγγιση για την εξάλειψη των απορρίψεων.


Υποχρέωση εκφόρτωσης
όλων των αλιευμάτων

Οι αλιείς θα είναι υποχρεωµένοι να εκφορτώνουν όλα τα αλιεύµατα που υπόκεινται σε ρυθµίσεις, µε σκοπό να καταλογίζονται στις ποσοστώσεις. Η υποχρεωτική εκφόρτωση θα εισαχθεί βαθµιαία, ξεκινώντας από τις µορφές αλιείας που µπορούν να προσαρµοστούν πιο εύκολα και θα ολοκληρωθεί µε τις µορφές αλιείας που ίσως απαιτούν επιπλέον χρόνο προετοιµασίας και προσαρµογής. Στο πλαίσιο της νέας πολιτικής, οι αλιείς θα πρέπει να κάνουν σηµαντικά βήµατα για να µειώσουν τα ανεπιθύµητα αλιεύµατα. Θα πρέπει να χρησιµοποιούν περισσότερο επιλεκτικές µεθόδους αλιείας, όπως είναι η αύξηση του µεγέθους των µατιών στα δίκτυα ή η τοποθέτηση ειδικών συσκευών διαφυγής (π.χ. φύλλα δικτυώµατος τετραγωνικών µατιών ή δικτυώµατα διαλογής). Επιπλέον, θα πρέπει να χρησιµοποιούν τεχνικά µέτρα, όπως προσωρινή απαγόρευση αλιείας σε συγκεκριµένες περιοχές για συγκεκριµένα χρονικά διαστήµατα. Θα µπορούν επίσης να βελτιώσουν τους όρους προστασίας σε συγκεκριµένες περιοχές, για παράδειγµα όταν ένας αλιέας εισέρχεται σε µια περιοχή µε υψηλή συγκέντρωση ιχθυδίων και ψαριών µε µέγεθος κάτω του επιτρεπόµενου να µην του επιτρέπεται να αλιεύσει.
Τα κράτη µέλη θα πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτα σε σχέση µε τη διαχείριση των ποσοστώσεών τους. Το κλειδί για κάτι τέτοιο είναι ο τρόπος µε τον οποίο οι µεµονωµένες ποσοστώσεις θα κατανέµονται στους αλιείς σε επίπεδο κράτους µέλους και η αυξηµένη ανταλλαγή ποσοστώσεων µεταξύ των διαφόρων κρατών µελών. Μια τέτοια ευελιξία θα βοηθήσει στην βελτίωση της διαθεσιµότητας των ποσοστώσεων και της σύνθεσης των αλιευόµενων ποσοτήτων.
Οι αλιευτικοί στόλοι και τα κράτη µέλη που τους διαχειρίζονται θα έχουν αυξηµένες ευκαιρίες να υιοθετήσουν µέτρα που ανταποκρίνονται µε τον καλύτερο τρόπο στις ανάγκες κάθε περιοχής. Ως κίνητρο, η Επιτροπή προτείνει να δοθεί προτεραιότητα στην υποστήριξη όλων αυτών των ενεργειών και µέτρων µέσω δηµόσιας χρηµατοδότησης.


Ελαχιστοποίηση
των ανεπιθύμητων
αλιευμάτων

Αν και οι ενέργειες και τα µέτρα που αναφέρονται παραπάνω θα συνεισφέρουν σηµαντικά στη µείωση των ανεπιθύµητων αλιευµάτων, κάποια υπολειπόµενα ανεπιθύµητα αλιεύµατα ή ιχθύδια µε µέγεθος κάτω του επιτρεπόµενου είναι παρ’ όλα αυτά αναπόφευκτα. Εποµένως, στο πλαίσιο της υποχρέωσης εκφόρτωσης όλων των αλιευµάτων, τα ψάρια µε µέγεθος κάτω του επιτρεπόµενου θα πρέπει να εκφορτώνονται για σκοπούς άλλους από αυτούς της κατανάλωσης για τον άνθρωπο (π.χ. για την παραγωγή ιχθυαλεύρων ή για τροφές ζώων συντροφιάς). Για να αποθαρρυνθεί η αλίευση ανεπιθύµητων ψαριών, οι αλιείς θα λαµβάνουν αποζηµίωση αρκετή για να καλύψει το εκάστοτε σχετιζόµενο µε την εκφόρτωση κόστος διαχείρισης και µεταφοράς. Σε καµία περίπτωση δεν θα αποκοµίζουν κέρδος από αυτές τις εκφορτώσεις.


Προοπτικές

Οι προτάσεις βρίσκονται προς το παρόν υπό διαπραγµάτευση µε τους συν-νοµοθέτες (το Ευρωπαϊκό Κοι¬νοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Υπουργών). Και οι δύο θεσµοί έχουν τοποθετηθεί σαφώς υπέρ του στόχου της Επιτροπής για µια ισχυρή πολιτική ενάντια στις απορρίψεις. Οι διαπραγµατεύσεις επικε¬ντρώνονται στις λεπτοµέρειες, συµπεριλαµβανοµένης της υποχρέωσης εκφόρτωσης. Το χρονοδιάγραµµα για την εισαγωγή της απαγόρευσης των απορρίψεων είναι βασικό στοιχείο των διαπραγµατεύσεων και η Επιτροπή στοχεύει σε ένα φιλόδοξο αλλά ρεαλιστικό χάρτη πορείας.

Αναδημοσιευσα Από Παρος Νεα